ეიფელის კოშკი და ხელოვნება

        თუ თავდაპირველად ეიფელის კოშკი იყო ჩვეულებრივი ატრაქციონი,1920-იან წლებში იგი გადაიქცა თანამედროვეობისა და ავანგარდის სიმბოლოდ.დროდადრო იგი უერთდებოდა  მსოფლიო სიმბოლოთა რიცხვს.პოეტები,მხატვრები,მომღერლები,ქორეოგრაფები,კინოსცენარისტები და ფოტოგრაფები მის მიმართ გამოხატავდნენ დიდ პატივისცემას.

რამდენიმე ნახატი

• 1888-Georges Seurat:,,ეიფელის კოშკი”(სან-ფრანცისკოს მუზეუმი)
• 1889-Jean Beraud:,,მსოფლიო გამოფენის შესასვლელი”(კარნავალეს მუზეუმი პარიზში)
• 1890-Le Douanier Rousseau:,,მეთვითონ,პორტრეტი-პეიზაჟი”(პრაღის სახალხო გალერეა)
• 1811-Robert Delaunay:,,ეიფელის კოშკო უთხარით წითელ კოშკს”(გუგენიმის მუზეუმი ნიუ-იორკში)
• 1910/1912:Robert Delaunay:,,პარიზის ქალაქი”(MNAM-პომპიდუს ცენტრი პარიზში)
• 1913-Marc Chagall:,,პარიზის ხედი ფანჯრიდან”(გუგენიმის მუზეუმი ნიუ-იორკში)
• 1926-Romaine Brooks:,,Jean Cocteau”(MNAM-პომპიდუს ცენტრი პარიზში)
• 1954-Marc Chagall:,,მარსის მინდვრები”(Essen Mussee Gol kwang)
• 1954-Nicolasde Stael:,,ეიფელის კოშკი”(ტროის მუზეუმი)

რანდენიმე ფილმი

• 1897-,,ხედი ეიფელის კოშკზე  ასვლისას”-ლუი ლუმიერი
• 1897-,,1900 წლის გამოფენის სურათები”-ჟორჟ მელიე
• 1905-,,პარიკის სვლა”-ჟორჟ ჰატოტი
• 1923-,,პარიზი,რომელსაც სძინავს”-რენე კლერი
• 1927-,,კოშკი”-რენე კლერი(დოკუმენტალური) და ,,ეიფელის კოშკის საიდუმლოება”-ჟულიენ დუვივიე
• 1930-,,მსოფლიოს დასასრული”-აბელ ჯენსი
• 1939-,,ეიფელის კოშკი”-ჟან დენისი
• 1945-,,შეტევა ეიფელზე”-ალენ პოლი
• 1948-,,ეიფელის ადამიანი”-ბურგე მერედიტი
• 1952-,,გამარჯობა პარიზო”-ჟან იმაჟი(ანიმაციური ფილმი)
• 1955-,,ღამის გვირილა”-კლოდ ოტან ლარა
• 1956-,,მექსიკის მომღერალი”-რიჩარდ პოწიე
• 1960-,,ზაზი მეტროში”-ლუი მალი
• 1965-,,დიდი რბოლა მსოფლიოს გარშემო”-ბლეიკ ედვარდსი
• 1966-,,იდიოტი პარიზში”-კორბე
• 1980-,,ერთნი და სხვები”-კლოდ ლელუჩი და ,,სუპერმენი II”-რიჩარდ ლესტერი
• 1982-,,თანამგზავრი”-ჟოზე ჯიოვანი
• 1984-,,მარჯვენა სანაპირო-მარცხენა სანაპირო”-ფილიპ ლაბრო და ,,საშიში არჩევნები”-ჯონ გლენი
• 1998-,,პარიზის მგელი”-ვალერი
• 2000-,,ცოლად გამომყევი”-ჰარიეტ მარინი
• 2003-,,ლტოლვილი”-ანდრეა მანი
• 2004-,,ღამის დემონი”-მარი პასკალ ოსტერიე
• 2005-,,ანგელოზი A”-ლუკ ბესონი
• 2006-,,ეიფელის კოშკის ნამდვილი ლეგენდა”-სიმონ ბროკი
• 2007-,,პიკის საათი III”-ბრეტ რატნერი
• 2010-,,პარიზიდან სიყვარულიათ”-პიერ მორე

რამდენიმე სიმღერა

• მიშელ ემერი-,,პარიზი,მაგრამ ეს ხომ ეიფელია”
• შარლ ტრენი-,,ეს თამაშია,ეიფელი სეირნობს”
• ლეო ფერე-,,ეიფელს სცივა ფეხებზე”
• პასკალ ობისპო-,,მე დავეცემი მისთვის”

ნათების დიდი პერიოდი კოშკის ისტორიაში

თავისი ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში ეიფელის კოშკს ჰქონდა ნათების სადღესასწაულო ცერემონიალები. ის ასევე იყენებდა განათების ახალ ინოვაციებს: ელექტრონულ გზას, გავარვარებულ ნეონის ლამპებს, რომლებშიც დიდი წნევით გადიოდა სოდიუმი და ა.შ.

• 1889 წელი:  ინაუგურაციის საღამოს 10 000ნათურა და  2 პროჟექტორი ანათებდა პარიზის მონუმენტს. ცისფერ-თეთრ-წიტელი შუქურა, რომელიც ეყენა მწვერვალზე იყო ყველაზე ძლიერი მთელ მსოფლიოში.
• 1900 წელი:  ნათება გახდა ელექტრონული.  3 200 ელექტრონის ლამპა ხატავდა კოშკის დეკორატიულ თაღებს.
• 1907 წელი:  უდიდესი  6 მეტრის საათი დამონტაჟდა  მე-2 სართულზე, რომელიც აჩვენებდა დროს სინათლის ხაზებით.
• 1925-1936 წლები:  ანდრე სიტროენის წყალობით  250 000 ელექტრონული ლამპისგან შემდგარი ნათურა ქმნიდა ზღაპრულ სანახაობას, რომელიც ფერადი ტანსაცმელივით შემოევლო კოშკს.
• 1933-1934 წლები:  15მ დიამეტრის მქონე საათი უჩვენებდა დროს ისრების განათებული სხივებით.
• 1937 წელი:  ხელოვნების და ტექნიკის გამოფენისათვის, უზარმაზარი 10კმ-იანი ლუსტრა განათავსეს 1სართულის ქვეშ.
• 1958 წელი:  1 290 პროჟექტორი დაამონტაჟეს მარსისი მინდვრებზე,  რათა გაენათებინათ ეიფელის კოშკი.
• 1978 წლის ახალი წელი:  ეიფელი გაანათეს  30 000მწვანე შუქურით, რომელიც მოგაგონებდათ ნაძვის ხეს.
• 1985წლის 31 დეკემბერი:  ეს იყო კოშკის ინაუგურაცია ახალი განათებით, მისი რესტავრაციის პროგრამის საბოლოო ელემენტი, რომელიც იყო შეთავაზებული 1980 წელს პარიზის მიერ. ეიფელის კოშკი ხელახლა შეიმოსა ახალი ოქროსფერი ნათებით, რაც განაპირობა 350 პროჟექტორის სოდიუმის მაღლმა წნეხვამ.
• 2000 წლის 1 იანვარი:ეიფელმა კვლავ გამოამჟღავნა თავისი მოელვარე ცეცხლი და მის მწვერვალზე აღმართა 20 000 ახალი შუქურა.
• 2003 წლის 21 ივნისი:ეიფელმა იპოვნა თავისი მოელვარე ალმასი,რომელმაც რომელსაც ყოველი საათის პირველ 10 წუთში აჩვენებდა.
• 2004 წლის 24-29 იანვარი:ჩინური ახალი წლის აღსანიშნავად ეიფელის კოშკი გაანათეს მეწამული წითლით,რომელმაც მას მისცა სისველის ეფექტი.ის ასევე ანათებდა ელისეს მინდვრებზე მიმ,დინარე დეფილეს,რომელსაც ესწრებოდნენ საფრანგეთის მინისტრები,ჩინეთის კულტურის წარმომადგენლები,ჩინეთისა და საფრანგეთის მერები.ეს განათება 5 დღე მიმდინარეობდა და ყოველ ღამე 17სთ-დან  7სთ.30-მდე ენთო.
• 2006 წლის 9 მაისი:იგი გაანათეს  ცისფრად ევროპის დღეების 20 წლისთავის აღსანიშნავად.
• 2007 წლის 7სექტ.-20ოქტ.:რაგბის მსოფლიო ჩემპიონატის მიმდინარეობის გამო,ეიფელი შეიმოსა სხვადასხვა ფერებში.მწვანე ფერი,რომლითაც განათებული იყო მეორე სართულამდე,რათა მოგვეგონებინა პატარა მდელო,ორი ვერტიკალური ნათების კონა და განივი ძელი,რათა წარმოგვედგინა ჩვენი მიზნები,უზარმაზარი ბურთი ჩამოკიდებული 13 მეტრის სიგრძეზე,მეორე სართულის ქვეშ 80 მეტრანდე აღმართული ძლიერ განათებული ოფიციალური ლოგო და ბოლოს უზარმაზარი 120მ²-იანი ეკრანი,რომელიც დაამონტაჟეს პირველი სართულის ქვეშ,სენის მხარეს,რათა მიეცათ შეჯიბრების ელფერი.
• 2008 წლის 30 ივნისი-31 დეკემბერი:ეიფელის კოშკი ევროპის ფერებში.ევროპის კავშირის პრეზიდენტების მიზეზით,ეიფელის კოშკი ევროპის პატივსაცემად შეიღება ასეთ ფერებში.ყოველ საღამოს ეიფელის კოშკი ნათდებოდა ლურჯად,რომელზეც წარმოდგენილი იყო 12 ყვითელი ვარსკვლავი.
• 2009 წლის 22ოქტ-31 დეკ.:ეიფელის კოშკი აღნიშნავს საკუთარი ნათების 120 წლისთავს.

ეიფელის კოშკის მხატვრობა

მხატვართა ჯგუფი ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაწილია ამ მონუმენტის ისტორიაში.ყველას ვისაც კი შეხება აქვს მასთან,ოცნებობს იყოს ამ მიტიურად ჭეშმარიტი ხასიათის ხალხის ადგილას.ხელოვანთა ეს ხანგრძლივი შრომა ცნობილია მთელს მსოფლიოში.მონუმენტის ფერები სიმბოლოა პარიზის პეიზაჟისა,მხატვართა ტექნიკური მამაცობა კი მსხვერპლი,რომელიც მნიშვნელოვანია ნაწარმოების შესაქმნელად.

ეიფელის დაცვა

რკინის ფეხებზეაგებულ ეიფელის კოშკს დაჟანგვისგან იცავს საღებავის მრავალი ფენა.თავის 1990 წელს გამოცემულ ნაშრომში ,,300 მეტრის ეიფელის კოშკი”,გუსტავ ეიფელი წერს:,,საჭიროა განვჭვრიტოთ პრინციპი,რომ მხატვრობა ამ მეტალიკის მთავარი და ძირითადი ელემენტია და რომ მზრუნველობა,რომელიც მასზე იქნება გაწეული,იქნება გარანტი მისი ხანგრძლივობისა”.

ეიფელის კოშკი მისი კონსტრუირებიდან 19-ჯერ არის გადაღებილი.1968 წლიდან მას უწოდებენ ,,ყავისფერი ეიფელის კოშკს”,რომელიც ჰგავს ბრონზეს,ფერს,რომელიც სპეციალურად ამ კონსტრუქციისთვისაა შექმნილი და რომელიც ინახავს მის ჩვეულებას.ის შეღებილია სამ ფრად.უფრო ნათელით მწვერვალში და უფრო მუქით ძირში,რათა უკეთ აღვიქვათ მისი მხატვრობის უნიფორმა პარიზის ცაში,რომელიც მონუმენტს აძლევს თავის გამჭოლ მზერას.მაგრამ კოშკმა მრავალჯერ შეიცვალა ფერი.

რამდენიმე მნიშვნელოვანი რიცხვი სამხატვრო სამუშაოებისთვის

• 250 000მ² ზედაპირი
• 25 ყველაზე გამოცდილი მხატვარი მეტალიკური სამუშაოებისთვის სიმაღლეზე
• 60 ტონა საღებავი
• 50 კმ სიცოცხლის ხაზი(დაცვის თოკი)
• 2ჰა დაცვის ბადე
• 1 500 ჯაგრისი
• 15 000 სამუშაო კომბინაცია
• 5 000 სახეხი დისკი
• 1 000,,რიფლარდი”(დასაკაწრი შპანელი)
• 1 000 წყვილი ტყავის ხელთათმანი
• ბიუჯეტი 4 მლ ევრო
• ხანგრძლივობა 18 თვე,როცა მონუმენტი არ არის დაკეტილი

უდიდესი სამუშაოები,გარანტი კოშკის ხანგრძლივობისა

ეიფელის კოშკი აშენებულია რკინისგან,მატერიალით რომლის მრავალწახნაგობა  მარადიულია და რომელსაც ინახავს რეგულარული გადაღებვა.მართლაც,მრავალი ფაქტორი შეიძლება საშიში გახდეს:ჟანგი,ფრინველთა გადაადგილება და ა.შ

საჭიროა ვიცოდეთ,რომ მხატვრები დღესაც კი მუშაობენ ტრადიციული გუსტავ ეიფელის მეთოდით:ეიფელის კოშკის მხატვრობა კეთდება ხელით.ყველა ,,შორეული” სამუშაოები აკრძალულია.პისტოლეტით მხატვრობა კი არის ექსკლუზიური.

ეიფელის კოშკის ფერების ისტორია

• 1887/88:ფერი,,წითელი ვენისი”,რომელიც შეზავდა ატელიეში.
• 1889:ძალიან თხელი ფენა ფერისა ,,ყავისფერი წითელი”
• 1892:ეიფელი ხდება ,,ყავისფერი”
• 1899:ეიფელი ხდება 5 ფერის.ქვემოდან ყვითელ-ფორთოხლისფერი და ზემოთ ნათელი ყვითელი.სწორედ ამ ფერის გამო იყო,რომ 7 წლის შემდეგ კვლავ გადაწყვიტეს მისი გადაღებვა.
• 1907-1917-1924-1932-1939-1947:ფერს ჰქვია ,,ყვითელ -ყავისფერი”.
• 1954-61:ახალი ფერი ეიფელისთვის,რომელიც ხდება ,,წითელ-ყავისფერი”.
• 1968-1975-1982-1988-1995-2002:ყავისფერი შეირჩა პარიზის პეიზაჟთან შეხამებით

კოშკის ლიფტები

       1889 წლის მსოფლიო გამოფენის გახსნიდან მნახველებს შესაძლებლობა ჰქონდათ ასულიყვნენ სართულებზე ლიფტის დახმარებით.ეპოქის ჭეშმარიტიტექნიკის მამაცობა სთავაზობდა ასობით მილიონ მნახველს კოშკზე ყველანაირი დაცვით ასვლას.

        დღესდღეისობით ლიფტები თუ გავს ეპოქის ჩვეულებრივ მოწყობილობას,ეს დიდი გმირობაა.ორი ისტორიული ლიფტი ეიფელის კოშკზე გახსნის დღიდან ფუნქციონირებს.სახელდახელოდ შენახული ლიფტები დღეს კიდევ ერთხელ ადასტურებს მეოცნებე გუსტავ ეიფელის გენიალურობას.

ლიფტების ისტორია

RDC-სა და მე-2 სართულს შორის,ოთხი ბოძი დამაგრებული იყო კაბინით.

1889 წლის ივნისს,ხუთი ჰიდრავლიკური ლიფტი შევიდა ფუნქციონირებაში.1990 წლის მსოფლიო გამოფენისთვის კი გუსტავ ეიფელმა გააგრზელა მისი მოდერნიზაცია.

მე-2-დან მე-3 სართულზე ასვლა შესაზლებელი იყო ,,Edoux”-ის ლიფტით,რომელიც მთელს მსოფლიოში უნიკალური ჰიდრავლიკით გამოირჩეოდა.შეცვლიდით რა კაბინის მიმართულებას,იგი მიუყვებოდა  ფეხით მოსიარულეთა კიბეებს,საიდანაც იშლებოდა შთამბეჭდავიო ხედი.

ჩრდილოეთისა და სამხრეთის ბოძებს შორის იყო ოტისის სახელით ცნობილი ლიფტი,რომელიც 1910 წელს გააუქმეს.

აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ბოძებს შორისაც იყო ლიფტი,რომელიც ეხმარებოდა პირველ სართულს და რომელიც დაამონტაჟა ფრანგულმა საწარმო ,,roux”.მოგვიანებით 1899 წელს ეს ლიფტი შეიცვალა ჰიდრავლიკური ლიფტებით.

ლიფტები დღეს

კოშკისთვის ყველაზე სასიცოცხლო ელემენტები, ლიფტები,არის ამ კონსტრუქციის ყველაზე ძნელი გამოცდა.მათი გასავლელი გზა ყოველ წელიწადს შეადგენს 103 000 კმ-ზე მეტს.

კაბინები,ელექტრონული სისტემები,მექანიკები,რომლებისგანაც კოშკი შედგება არის მუდამ შემოწმებული,შეკეთებული და ცხიმწასმული.ისინი პერმანენტულად მოწმდება მონუმენტის ტექნიკოსების მიერ დილით ადრე,მნახველების მოსვლამდე და ზედამხედველობენ მათ ფუნქციონირებას მთელი დღე.

მარტივი და გენიალური ფუნქციონირება

მგზავრთა კაბინასატარებს ბაგირებით დამაგრებული ფურგონი,რომელსაც ჰორიზონტალურად იჭერს გამართული სისტემა.მიწის ქვეშ ჰიდრავლიკური წრეხაზი ამოძრავებს ორ დგუშს,რომელიც მართავს ერთ-ერთი ფურგონის ჰორიზონტალურ მოძრაობას.

ფურგონს ამოძრავებს ბაგირების სისტემა,რომელიც ზიდავს კაბინას 128 მეტრის სიმაღლეზე პირველსა და მეორე სართულებს შორის.

1986 წლისთვის დგუშებმა ჰიდრავლიკური წრეხაზის მეშვეობით დაიწყეს ფუნქციონირება,რომელსაც ინახავდა  200 ტონის სამი აკუმლატორი,რომლებიც თითო ჯერზე უზრუნველყოფდნენ 40-დან 60 ტონამდე წყლის წნეხვას და საპირწონეს ფუმქციონირებას.

1886 წლიდან კი ზეთის მაღალი წნევის ჰიდრავლიკურმა მოტორებმა მთლიანად თავიანთ თავზე აიღეს ფურგონების მოძრაობა,მაშინ როცა 2 უზარმაზარი ისტორიული აკუმლატორი აფუნქციონირებდა მხოლოდ საპირწონეს მუშაობას.

ისტორიული ლიფტების განახლება

2008 წელს დაწყებული დასავლეთის ლიფტების სამუშაოები დამთავრდა 2011 წელს.იგივე სამუშაოები განხორციელდა აღმოსავლეთის ლიფტებზეც.წს არის ხანგრძლივი სამუშაოები იმ ჯგუფისთვის,რომელიც შედგება 10-დან 45 კაცამდე და რომლებიც ახორციელებენ მრავალმხრივ ტექნიკურ სამუშაოებს.

უნიკალური პროტოტიპი

1899 წლიდან ეიფელის ეს ლიფტები უნიკალურია,რომელთა ანალოგიც კი არ არსებობს მთელს მსოფლიოში.არცერთი ტრადიციული მნიშვნელობის ლიფტი,არცერთი საბაგირო სისტემა,არცენთი კანატკა...ის არ მიეკუთვნება არცერთ კატეგორიას და არ პასუხობს მოქმედებაში მყოფ არცერთ ცნობას.

ლიფტები შეიცავს:კაბინას,ფურგონს,რომელიც ატარებს კაბინას,კაბინის ფურგონის რელსს,ჰიდრავლიკურ სისტემასა და ბრძანების კონტროლის სისტემას.

ხანგრძლივი განვითარების ტექნოლოგიური სერვისი

რადგან ეიფელის მოდერნიზაცია შესაბამისობაში უნდა ყოფილიყო მის ხანგრძლივობასთან, SETE-მ(ეიფელის კოშკის ექსპლუატატორთა საზოგადოება) პრივილეგიად მიიჩნია პატივი ეცა სამამულო გადაწყვეტილებისთვის.მათ ნება დართეს დაებრუნებინათ ფუნქციონირებისთვის მთავარი ქყლის ჰიდრავლიკა,რომელიც ინჟინრებმა 1899 წელს მოაცილეს და რომელიც აძლიერებდა ავტომატური სისტემის ნაწილს.ხანგრძლივი განვითარების პოლიტიკის პატივისცემით SETE-მ მრავალი უპირატესობა წარმოადგინა:

1)უფრო ეკოლოგიური სისტემა:ჰიდრავლიკური წრეხაზი მომარაგებული იქნებოდა ეკოლოგიური სითხით,რომელიც მნიშვნელოვნად შეამცირებდა გაციებული და მოხმარებული წყლის რაოდენობას.

2)ნაკლებხარჯიანი სისტემა:იმავე რაოდენობით მოხმარებული ელექტროენერგიით(300kw),ლიფტებს შეეზლებოდა 110 მგზავრის გადაყვანა 2 მეტრ/წუთი სიჩქარით.